Η αλλοτρίωση του ανθρώπου είναι το αποτέλεσμα της αποξένωσης του από το προϊον που του αποσπάται και του καταμερισμού της εργασία που εχει σαν αποτέλεσμα να μην κατασκευάζει το προϊον στο σύνολο του αλλά ένα μόνο μέρος του.
Αυτό συμβαίνει επειδή σύμφωνα με την ανθρωπολογία του Μαρξ, ο άνθρωπος είναι δημιουργός από την φυση του και στον καπιταλισμό στερείται την δημιουργική του ικανότητα. Και αναγκάζεται να κάνει συγκεκριμένες εργασίες που ειναι επαναλαμβανόμενες και δεν του επιτρέπουν όπως προανέφερα να δημιουργήσει ένα προϊόν αλλά μόνο ένα μέρος αυτού, όπως π.χ. συμβαίνει με τον εργάτη ενός εργοστασίου κατασκευής παπουτσιών που εχει το πόστο της κατασκευής της σόλας μόνο του παπουτσιού και οχι του ίδιου του παπουτσιού. Και ο Μαρξ είχε στο μυαλό του τον τεχνίτη του Μεσαίωνα που κατασκεύαζε ένα ολόκληρο παπούτσι και όχι μια σόλα μόνο και τον σύγκρινε με τον εργάτη του εργοστασίου.
Βέβαια το φαινόμενο της αλλοτρίωσης συνδέεται και με το γεγονός της εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Όμως η αλλοτρίωση έχει να κάνει κυρίως με τον καταμερισμό της εργασίας και την αποξενωση του δημιουργού από το δημιούργημα του και αυτό που ισχυρίζεται ο Μαρξ έχει φιλοσοφική και ανθρωπολογική βάση αλλά στην πορεία απέκτησε οικονομικό χαρακτήρα. Και υπάρχουν και αλλα πράγματα που ενισχύουν το φαινόμενο της αλλοτρίωσης, αλλά η καρδιά αυτού του φαινομένου βρίσκεται στον καταμερισμό της εργασίας και την απόσπαση ή την αποξένωση του προϊόντος από τον εργάτη.
Ο Μαρξ ξεκίνησε από τη φιλοσοφία και πολύ αργότερα κατέληξε στην οικονομία, όταν δηλαδή πήγε στην Βρετανία να κατοικήσει και γνώρισε την πολιτική οικονομία των Βρετανών στις αγγλικές βιβλιοθήκες. Ο Μαρξ μελέτησε τον Φόϋερμπαχ και συνειδητοποίησε το φαινόμενο της αλλοτρίωσης στις ιδέες του δεύτερου, ο οποίος είπε ότι οι ανθρωποι επινοούν κάποιες ιδέες στις οποίες δίνουν μια μεταφυσική υπόσταση και χάνουν την εξουσία τους πανω σε αυτές ως δημιουργοί τους, όπως π.χ. η έννοια της ύπαρξης του θεού του οποίου αποδίδουν ιδιότητες δικές τους (π.χ. ο «δημιουργός» θεός κλπ) και επειδή μετά ανεβάζουν στα ουράνια αυτές τις οντότητες μαζί με τις ιδιότητες και τις κάμνουν απρόσιτες για τους ίδιους, αφού κανένας δεν μπορεί να φτάσει τον θεό και να γίνει τέλειος σαν αυτόν, στο τέλος αποξενώνονται από τις ιδιότητες αυτές και αρχίζουν να αλλοτριώνονται. Χάνουν ή αποβάλλουν τις καλές ιδιότητες που είναι δικές τους αλλά τις αποδίδουν στον θεό και τις κάνουν απρόσιτες για τους ανθρώπους. Αποτέλεσμα αυτού είναι για παράδειγμα η ιδέα των Πατέρων του Χριστιανισμού για το προπατορικό αμάρτημα και την ιδιοτελή ανθρώπινη μας φύση που δεν μας επιτρέπει όπως υποστηρίζουν να ξεπεράσουμε τις αδυναμίες και τα πάθη μας.
Από εδώ ο Μαρξ κατάλαβε πως δουλεύει και η ιδεολογία και γενικά το φαινόμενο που θέλει τον ανθρωπο να βλέπει τα πράγματα ας το πούμε ανάποδα. Γι’ αυτό και ο εργάτης δυσκολεύεται να αντιληφθεί το φαινόμενο της εκμετάλλευσης και χρειάζεται ιδεολογική διαπαιδαγώγηση ώστε να αποκτησει συνείδηση της κατάστασης του και να αποβάλει τις ιδέες που του επιβάλλει η κυρίαρχη τάξη. Και εδω ξεκινά και ο υλισμός του που λέει ότι τον άνθρωπο διαμορφώνουν οι υλικές συνθήκες και όχι οι πνευματικές (ιδεαλισμός) και ότι οι ιδέες του αντικατοπτρίζουν την υλική του πραγματικότητα και οχι το αντίστροφο. Δεν ειναι δηλαδή οι ιδέες μας που καθορίζουν το είναι μας και την πραγματικότητα αλλά το αντίστροφο. Τούτα όλα συνδέονται με την αλλοτρίωση αλλά οπως είπα η καρδιά αυτής της έννοιας αυτής τοποθετήθηκε στην πορεία μέσα στον τρόπο και την διαδικασία της παραγωγής. Και αυτή η επικέντρωση του στον εργάτη και τις οικονομικές διαδικασίες αποτελούν μια μορφή εργατισμού και οικονομισμού για τα οποία μίλησα την προηγούμενη φορά και υποστήριξα ότι αποτελουν θεωρητική αδυναμία του έργου του.
Dionysiakos Blog 